EKONOMIA

Konkurencja, współpraca, podporządkowanie, dominacja, strategie gospodarowania zasobami, innowacje, lokaty kapitałów to zachowania doskonale nam znane w gospodarce rynkowej. Tworzą system, z którym nierozerwalnie związana jest ekonomia.
Początki nauki o ekonomii łączą się ściśle z powstaniem i rozwojem kapitalizmu. Jednak już znacznie wcześniej, od momentu kiedy człowiek dokonał pierwszej wymiany towarowej, naszym życiem zaczęła rządzić ekonomia. Pojawiło się prawo popytu i podaży oraz idący za tym parytet wymiany. Z czasem niektóre z towarów zaczęły pełnić funkcję współczesnego pieniądza tzw. płacidła. W Egipcie zaczęto używać pieniądza w formie metalowych sztab. Najstarsze okrągłe metalowe monety ze złota, srebra, miedzi pochodzą z Sardes w starożytnej Lidii (650 r. p.n.e ). Z czasem pieniądz kruszcowy został zastąpiony pieniądzem papierowym i wówczas stała się możliwa jego emisja przez banki, początkowo państwowe (1688), a następnie niezależne od rządu banki centralne (1694) oraz prywatne banki akcyjne. Rozmiary emisji banknotów były z reguły wyższe od posiadanych zasobów kruszcowych i wraz z rozwojem bankowości okazało się, że banki komercyjne kreują dodatkową podaż pieniądza przez działalność kredytową, co pociągnęło za sobą wzrost popytu.Pieniądz, który pojawił się 4-6 tyś. lat temu w wyniku rozwoju wymiany towarowej jako uniwersalny ekwiwalent dóbr, pełni funkcję środka płatniczego za towary i usługi, jest miernikiem ich wartości, środkiem tezauryzacji. Posiadanie pieniędzy daje możliwości zaspokajania potrzeb w zakresie konsumpcji dóbr i usług, a to jej wzrost jest motorem postępu, poszerza możliwości i wzbogaca ludzkie życie, przyczynia się do rozwoju społecznego. Coraz więcej mieszkańców naszego globu ma dostęp do mieszkań z bieżącą zimną i ciepłą wodą, ogrzewaniem, elektrycznością. Korzystają z transportu do pracy, mają czas na wypoczynek i sport oraz wielu innych rzeczy, które na początku XX wieku miały charakter elitarny.
Pomimo nieustannego wzrostu asortymentu towarów, nie wszyscy są w stanie uczestniczyć w tym rynku i wypadają z gry ze względu na brak odpowiednich dochodów. Społeczny nacisk na rywalizację w korzystaniu z coraz większej ilości dóbr i usług ciągle rośnie, dawne pragnienie doścignięcia poziomu życia najbliższego otoczenia, zastąpione zostało próbą naśladowania stylu życia osób przedstawianych w mediach. Globalizacja gospodarki światowej dotyczy integracji handlu, rynków inwestycyjnych i finansowych, jak również modelu konsumpcji. Badania rynkowe wskazują na ukształtowanie się „globalnych elit", „globalnej klasy średniej", która konsumuje według tych samych wzorców, preferując „globalne marki". Powstała również grupa „globalnych nastolatków" i około 270 mln młodzieży w wieku od 15 do 18 lat w 40 krajach żyje w zuniformizowanym świecie popkultury poprzez to stanowi ogromny rynek zbytu dla producentów markowego obuwia, T-shirtów i dżinsów. Kluczowe zaś pytanie, na które ekonomia tradycyjna wciąż poszukuje odpowiedzi brzmi: ile i dla kogo produkować, by uzyskać największą efektywność ekonomiczną mierzoną relacją nakładów do efektów?

EKOLOGIA

Ekologia to dziedzina biologii badająca współzależności i związki między pojedynczymi organizmami lub zespołami organizmów oraz między organizmami a ich środowiskiem życia. Termin ten pochodzi od greckich słów oikos = dom, otoczenie + logos = nauka. Wprowadził go w 1869 r. niemiecki biolog i podróżnik Ernst Haeckel.
Celem badań ekologicznych jest poznanie struktury i funkcjonowania populacji, biocenoz, ekosystemów oraz wyższych poziomów krajobrazów i biosfery. Nieporozumieniem jest utożsamianie w języku potocznym ekologii z ochroną przyrody - środowiska.
Ochrona środowiska to wszelkie przeciwdziałanie fizycznemu i chemicznemu skażeniu środowiska (zanieczyszczeniu wód, powietrza, gleby) oraz jakiemukolwiek ograniczaniu dóbr przyrody.
Środowisko chroni się przez wprowadzenie ulepszonych technologii w przemyśle, budowę oczyszczalni ścieków, rekultywację zniszczonych siedlisk, a takie edukację. Ważnym celem ochrony środowiska naturalnego jest zachowanie bioróżnorodności. Krajowe i międzynarodowe akty prawne są jednym z narzędzi, dzięki którym realizuje się ideę ochrony gatunkowej roślin i zwierząt, pomników przyrody, tworzenia rezerwatów, parków narodowych i krajobrazowych oraz wyznaczania obszarów chronionego krajobrazu. Współczesna ochrona przyrody powinna być zintegrowana z gospodarczym i cywilizacyjnym rozwojem społeczeństw, dążyć do polepszania warunków życia ludzi przez poznanie bogactwa przyrody i opanowanie umiejętności mądrego korzystania z jej zasobów.
Liczba chronionych obiektów świadczy z jednej strony o walorach przyrodniczych danego obszaru, z drugiej zaś o stopniu zaangażowania społeczeństwa w akcję chronienia przyrody.

ETYKA

Etyka ekologiczna to normy i oceny moralne określające stosunek człowieka do przyrody. To nurt etyki, której główną ideą jest związek człowieka z otoczeniem, prowadzący do naturalnej równowagi - głosi współczucie, szacunek dla każdej formy życia i powściągliwość co do własnych potrzeb.
Świadomość ekologiczna to przekonania, poglądy, opinie oraz wzorce zachowań związane ze stosunkiem ludzi do przyrody. Świadomość ekologiczna powinna łączyć wiedzę, kulturę i etykę.
Istotą świadomości ekologicznej są m.in.:

- prawa człowieka do racjonalnego korzystania z dóbr przyrody,
- świadomość zagrożeń, ich przyczyn i skutków,
- poczucie odpowiedzialności za stan przyrody,
- wola działania na rzecz ochrony przyrody. Sozologia (gr. sodzein = ratować, ocalać + logos = nauka) to nauka o ochronie przyrody i środowiska, łącząca dyscypliny przyrodnicze ze społecznymi i technicznymi, nastawiona na rozwiązanie praktycznych problemów.
Dlaczego rozwój zrównoważony jest pojęciem kluczowym? Ze wszystkich wyżej wymienionych pojęć najkrótszy żywot ma definicja zrównoważonego rozwoju. W ostatnich dziesięcioleciach zaobserwowano bardzo szybki wzrost liczby ludności świata oraz intensywny rozwój produkcji przemysłowej. Oba te czynniki spowodowały zachwianie równowagi ekologicznej w znacznej części świata. Ochrona środowiska staje się więc jednym z podstawowych problemów ludzkości w skali globalnej, a zanieczyszczenie środowiska może być główną barierą dalszego wzrostu gospodarczego. W wyniku wieloletnich dyskusji, na początku lat osiemdziesiątych, pojawia się pojęcie ekorozwoju lub rozwoju zrównoważonego. Polska nazwa zrównoważony rozwój jest odpowiednikiem angielskiego terminu sustainable development. Słowo sustain oznacza trzymać, utrzymywać przy życiu. Zatem sustainable to „zdolny do trwania". W wolnym tłumaczeniu to rozwój zbilansowany, umiarkowany.
Rozwój zrównoważony jest to stały rozwój ekonomiczny i społeczny zachodzący bez szkody dla środowiska i bogactw naturalnych, od jakości których zależy dalszy postęp i istnienie ludzi. Określa on zaspokajanie obecnych potrzeb, które jednocześnie nie ograniczają przyszłych pokoleń. Rozwój zrównoważony oznacza zatem nie tylko sprawiedliwość w krótkim okresie (zaspokajanie potrzeb bieżących), ale także odpowiedzialność za życie przyszłych generacji.
Niezmiernie ważna i trafna propozycja zdefiniowania kategorii rozwoju zrównoważonego pojawiła się w raporcie Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju kierowanej przez ówczesną premier Norwegii Gro Harlem Brundtland, a brzmi ona następująco:
„zrównoważony rozwój umożliwia zaspokojenie potrzeb, ale nie zachcianek współczesnych pokoleń w taki sposób, aby nie ograniczać możliwości przyszłych generacji".
W Polsce pojęcie zrównoważonego rozwoju podniesiono do rangi zasady konstytucyjnej. Konstytucja RP w art. 5 mówi:
„... państwo zapewnia ochronę środowiska kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju".

opracował zespół Ośrodka Edukacji Ekologicznej
Dofinansowanie:Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej